Аян Биримжанов, 23 жас, туған қаласы — Алматы, қоғамдық тамақтану саласындағы кәсіпкер
Іс туралы
Бұрын мен кәсіпқой бодибилдингпен айналыстым да,қажетті дене құрылысын ұстау мақсатымен өзім өзіме тамақ әзірлейтінбім. Бірақ іс жүзінде бұл өте қиын болды және көп уақытты қажет етті. Сол кезде мен тағамдарды жеткізу қызметтері жайлы көбірек іздестіре бастадым. Мен бұл мәселеде проблеманы көріп,оны шешуге ұмтылдым. Мен анам екеуіміз бірге тағамдарды үйде өзіміз үшін, ағаларымыз,достарымыз үшін әзірлей бастадық.
Басында менің Health Project компаниям тек үйлестірілген тағамдармен айналысты. Содан соң біз пайдалы тағам адамдар үшін анағұрлым қолжетімді болуы керек деп ойладық. Ал қазір Назарбаев Университетінде бізде асханамыз бар, бұл жерде біз студенттер мен бүкіл қалаушыларды пайдалы тағамдармен тамақтандырамыз. Ал қыркүйектен бастап біз кейтерингтік қызметтермен айналыса бастадық.
Мен өзім Назарбаев Университетінде оқыдым,сондықтан студенттерге не қажет екенін жақсы түсінемін. Мысалы, бүкіл асханалар сол жерде тек 22:00 немесе 23:00-ге дейін жұмыс істейтін, бірақ көптеген студенттер түні бойы емтихандарға дайындалады, үй жұмыстарын орындайды. Сол себептен біз жұмыс уақытын 02:00-ге дейін ұзарттық. Сонымен қоса бізде жеткізу қызметі бар, қоңырау шалып,бөлменізге дейінгі жеткізу қызметімен қолдануға болады. Біз клиентке бағдарланған қызмет көрсетеміз.
Жаспен байланысты қиыншылықтар
Біздің штатымызда 20 адам бар — бұл үлкен жауапкершілік. Әр ай сайын мен еңбек ақыны бергенде, бұл жауапкершілікті қайта-қайта сезіп отырамын. Көп отбасы сенің жобанның дамығанына бағынышты болады. Бұл, мүмкін, ең күшті ынталандыруларының бірі шығар – жобаны әрі қарай дамыту және оны одан аса жемісті қылдыру.
Бүкіл қыметкерлерім менен үлкен, анағұрлым үлкен, біреуі ғана менен кіші. Басында осындай ұжымды басқару қиын болды. Бірақ мен жақсы ұжымды жинадыс және ұжымда жетекшілерді анықтауға өте маңызды екенін түсіндім, ал әрі қарай бұл жетекшілер өз адамдары үшін жауапты болады. Қазір мен операциялық мәселелерге қол тигізбеймін. Тағы лауазымдық нұсқаулықтар өте маңызды, қызметші өз міндеттерін білгенде, ол нені істеуге және нені істемеуге міндетті екенін түсінеді.
Бұрын, мен адамдармен танысқан кезде асхананың иесі болғанын айтқанда,олар менің артымда ағашқалар тұрып,маған біреу көмектеседі деп ойлайтын. Тағы бұрын жұмыс тәжірибесі болмаған себептен көп сенбеушілік болды, бірақ қазір нәтиже бар және бізге бүкілі сенеді. Егер сен жас болсан,көбісі сенің ешқандай тәжірибен жоқ деп ойлайды.
Тәжірибенің жоқтығында өзінің кемшіліктері болса да,өзінің артықшылықтары да бар. Біздің, жас кәсіпкерлеріміздің,шекараларымыз жоқ, себебі бүкілінің қалайша дұрыс болуы қажет екенін білмейміз. Біз бүкілін жаңа жолмен жасаймыз.
Кәсіпкерлік қандай заттарға үйреткені туралы
Кәсіпкерлік мені көптеген заттарға үйретті — заңгерлік және бухгалтерлік мәселелерді алсақ та жеткілікті. Үнемі түрлі мәселелерді шешуге мәжбүр болдым.
Ал тағы мен басымда болған шектеулерді жойдым. Егер бірдене үшін қажеттілік болса, сіз үнемі қалай жету жолын табасыз. Ең бастысы, мен осының бәрін не үшін жасайтынын түсіндім.
Менде менторларым пайда болды. Әр кәсіпкердің өзінің жеке басылқышысы болуы керек,оның өмірлік және кәсіпкерлік нәтижелері сенің нәтижелерінен анағұрлым көбірек болуы керек. Осындай адамдар нәтижеге әкелетін пайдалы кеңестер береді.
Әрдайым сен уақытынды неге жұмсайтынын түсініп отыру өте маңызды. Үнемі өзіне сұрақ қойып отыр: «Бұл іс мені қандай нәтижеге әкеледі?». Сонда дұрыс шешімдерді қабылдауға оңай болады.
Бизнеспен енді ғана айналыса бастаған адамдарға менің кеңесім — бастау керек. Нарықты зерттеуге көп уақытты жұмсаудың қажеті жоқ. Дайындалуға қажет, бірақ осыған тым көп уақытты бөлмендер. Шың мәнінде бүкілі мүлде басқаша болады. Қозғалуға өте маңызды. Және, әрине, сен осыны не үшін істегенінді түсіну маңызды.
Әділ Игембердиев, 24 жас, туған қаласы — Тараз, кәсіпкер
Іс туралы
Бүгінгі күні мен кәсіпкер ретінде үш жобаның иесімін. Оның екеуін мен өзім аштым, бірақ оның әрқайсысында серіктестерім бар. Бірінші және ең негізгі жоба — бұл «Дарын» атты білім беру академиясы. Біз ҰҚБ мен ТКТ емтихандарына дайындықпен айналысамыз. Біздің негізгі аудиториямыз — 10 және 11 сынып оқушылары. Екінші жобамыз — The Room Playstation клубы. Бұл жобаны мен әлі студенттік кезімде аштым және ол әлі күнге дейін жұмысын жалғастырады,мен бұл жерде жиі боламын және бұл жобаны көбінесе өзім үшім,жаным үшін дамытамын. Және үшінші жоба — «Жастар» футбол академиясы. Қазақстанда футболмен байланысты күделі мәселе бар және менің қазақстандық футбол үшін жанкүйер болған серіктесім бар. Және біз екеуіміз бірге бұл жобаны дамытамыз.
Кәсіпкерлікпен айналыса бастағанмын, себебі, ең біріншіден, мен ҰБТ-ға дайындықпен байланысты үлкен қиыншылықтармен соқтығыстым. Маған бұл мәселені шешудегі өзімнің қөзқарасымды белгілі бір жобада көрсеткім келді. Және жалғыз шешу жолым бұл кәсіпкерлік болды — өз ісімді ашып,толығымен оның барысына өз әсерімді тигізу.
Студенттік кезімде мен жиі репетиторлық іспен айналыстым, оқыттым, жаз кезінде 12 сағат бойы мұғалім болып жұмыс істедім. Орталықтарда жұмыс істедім,үйлерге барып жүрдім, көп оқушым болды. Білім беру орталығын мен 21 жасымда аштым. Ол Test OK деп аталды. «Дарын» академиясының жобасы дәл сол жерде туды.
Жаспен байланысты қиыншылықтар
Бүкіл мәселелер жаспен байланысты болды. Мектеп директорларымен сөз алмасуға өте қиын болды,мені шың мәнінде қабылдамады. Тез өсіп,ер жеткім келді. Қазір мен іс жүзінде бүкіл мектептер директорларымен емін-еркін сөйлесе аламын, себебі «Дарын» академиясын бүкіл мектептерде біледі.
Қазір біз кез-келген мектепке келіп,оқу ісінің меңгерушісімен сөйлесіп, тренингтер жайлы келісе аламыз. Өткен жыл біз үшін үлкен жетістіктер жылы болды, біз іс жүзінде бүкіл мектептермен қызметтік қатынасты тұрақтандыра алдық. Біз математика бойынша күшті мастер-класс әзірлеп, оны әр мектепте өткізе бастадық.
Ең бастысы — шыдамдық пен өріс. Менің келісімсөздер жүргізуде керемет машықтарым жоқ, бірақ біреу келісім бермегенше, мен көп бас тартуларды қабылдай аламын. Бас тартулар маған ешқандай психологиялық әсер тигізбейді, себебі мен ардақты «иә» сөзін күтемін. Мектептерді қызықтыру үшін көп жұмыс жүргізуге мәжбүр болдым. Жеке өзім контентті құрып, оны мектеп оқушыларына бейімдету үшін көптеген түрлі әдебиетер оқып шықтым. Осының бүкілі өрісімнің арқасы, әйтпесе ештене шықпас еді.
Кәсіпкерлік қандай заттарға үйреткені туралы
Мен шығарған негізгі қорытынды — кез-келген мәселені шешуге болады. Бір рет бізде 9 000 000 теңге мөлшерінде қарызымыз болды, біз осы мәселені де шеше алдық. Бүкілін тазартып шығарған кездегі тонау да болды. Осы мәселені де шештік, себебі шешуге мүмкін емес мәселелер жоқ. Ең бастысы қозғалу, істеп көру, қиыншылыққа берілмеу.
Кәсіпкерлік проактивтікке үйретеді. Мәселелерге сынақ ретінде қарай бастайсын. Яғни оны шешу үшін ықыласын көрсете бастайсын.
Мен көп жұмыс істеуге үйрендім — бұл маңызды машық. Мен тәулікте 12-14 сағат бойы жұмыс істей алдым. Дәл осы машық жобаны әрі қарай дамытуға көмектеседі.
Данияр Кызыкенов, 24 жас, туған қаласы — Астана, trouble-shooter-кәсіпкер
Іс туралы
Мен біреуге жұмыс істеуге шаршадым, сол себептен кәсіпкерлікпен айналыса бастадым. Өз басына жұмыс істеуге анағұрлым жақсырақ.
Менің алғашқы бизнесім – бұл асхана, ол екі айдай жұмыс істеді. Бірақ содан соң серіктесім екеуіміз оны сатып жібердік. Содан соң жай ғана жақсы тамақтану мекемесін ашқымыз келді. Бірақ Ресей тәжірибесіне қарап, мономекемені – яғни, Burger Street бургерханасын ашуға шештік.
Қазір менде 80/20 жаңа жобам бар. Біз маркетингпен, бейнепродакшнмен, IT-мен айналысамыз.
Жаспен байланысты қиыншылықтар
Мен ашу барысында жиі мемлекеттік компаниялармен соқтығыстым: ГЭС,РЭК,«Астана Су». Көбісі мені шың мәнінде қабылдамағаны үлкен қиыншылықтар туғызды, бірақ керісінше жағдайлар да болды. Жастарға үнемі көмек беріп, белгілі бір мәселелерде кеңес бергісі келеді.
Мен жиі «Даму» заңгерлеріне жолықтым, бұл тегін. Әрдайым келіп, талонды алып, кезегінді күтіп және сені алаңдататын сұрақты қоюға болады,тіпті бұл заңгерлік сұрақ болмауы да мүмкін.
Кәсіпкерлік қандай заттарға үйреткені туралы
Кәсіпкерлік мені жұмыс істеп,бір жерде тоқтамауына үйретті. Қиыншылықтар – бұл саған көрінетіндей жаман емес, олармен бетпе-бет соқтығысып,шешу керек. Егер дәл қазір шешім болмаса да, ол міндетті түрде табылады.
Мен енді менің құрдастарым сияқты ойламаймын. Мен үшін қазір мәселелер бірдене қорқынышты сияқты көрілмейді, олардың көлемі өзгерді.
Сонымен қоса сүйікті істі табу өте маңызды. Мен тамақтану мекемелерін немесе маркетингті жанымдай жақсы көрмеймін, мен траблшутингті жақсы көремін, кез-келген саладағы мәселелерді шешуді ұнатамын.