Astana Venture Club — болашағы зор технологиялық кәсіпкерлерге инвестиция салуға және қолдау көрсетуге мүдделі бизнес-періштелер қауымдастығы. Біз оның негізін қалаушымен әңгімелесіп, венчурлық инвестицияның ерекшеліктері жайында сұрап-білдік.
Нұрасыл Жарбасов, қаласы — Астана, бизнесмен, Astana Venture Club негізін қалаушы, @astanaventureclub
Өзі туралы
Мен шынайы сектордан шыққан кәсіпкермін. Серіктестеріммен бірге кеме қатынасы, құрылыс және энергетика салаларында бірқатар компаниялардың негізін қаладым. Венчурлық бизнеске бес жыл бұрын келдім. Ол кезде мен Назарбаев Университетінің бизнес мектебінде MBA бағдарламасы бойынша оқып жүрген едім.
Мен соңғы төрт жыл бойы белсенді түрде инвестиция жасадым. Менің портфелімде жасанды интеллект және машиналық оқыту саласындағы алты компания бар. Бизнес-періштелердің синдикаттарына қосылып, әлем бойынша стартаптарға инвестиция саламын.
Astana Venture Club туралы
Astana Venture Club құру идеясы СЕО Astana Hub бас директоры Мағжан Мәдиевпен кездесу кезінде көтерілді. Біз Алматыда көптеген бизнес-періштелер мен дамыған венчурлық индустрия бар екенін түсіндік. Ал Астанада бұл жеткіліксіз. Содан кейін мен халықаралық инвесторлар ұйымының Қазақстандағы филиалының басшысы ретінде кәсіпкерлердің арасынан әлеуетті бизнес-періштелерді іздеумен айналыстым. Сондықтан мен Astana Hub-қа күш біріктіруді ұсындым. Біз жұмысты «далада» жасаймыз, ал технопарк ақпараттық қолдау көрсетіп, алаң береді.
Қазақстанда венчурлық инвесторлар жетіспейді. Мынадай жағдай қалыптасқан: стартаптарды өте ерте кезеңде және олар табысқа жеткен кезде қолдайтын ұйымдар бар. Бірақ осы кезеңдердің арасында да қолдау қажет. Біз осы экожүйенің қажетті элементіне айналамыз.
Бизнес-періште инвестициялар мәдениетін дамыту арқылы біз стартап экожүйесінің дамуына әсер ете аламыз деп ойлаймын. Қазақстандық бизнесмендер мен топ-менеджерлер жергілікті және халықаралық жобаларға неғұрлым көп инвестиция салса, соғұрлым олар венчурдың қалай жұмыс істейтінін жақсы түсінеді. Парасатты инвесторлар — дұрыс сұрақтарды қалай қою керектігін білетін, жобаның негізгі бағыты, бизнес үлгісі немесе өсу драйверлері туралы кеңес беретін адамдар.
Біз венчурлық қоғамдастықтың Астана мен Алматыда ғана емес, Қазақстанның аймақтарында да дамығанын қалаймыз. Ол үшін ашық шаралар өткіземіз, адамдарды шақырамыз.
Венчурлық инвестицияның ерекшеліктері туралы
Шынайы сектордың компаниялары желілік түрде өседі. Олар өздерінің кірістерін жыл сайын баяу көбейтеді. Мұндай жобаларға инвестиция жасау дәстүрлі болып саналады.
Венчур — жылдам масштабтау және экспоненциалды өсу. Венчурлық инвестициялау — «Жалғызмүйізді» бола алатын жобаларды табу — 1 миллиард доллар немесе одан да көп баға алу. Мұндай компанияны табу — сәттілік. Бірақ стартапты алғаш рет 5 000 000 долларға, ал бірнеше жылдан кейін 200 000 000 долларға бағаланған жағдайды елестету оңай. Венчурлық жоба дегеніміз осы.
Қандай да бір қор үлкен сомаға мәміле жасағысы келетін және бизнес-періштелерге оның бөлігі болуға мүмкіндік беретін кездер болады. Сол кезде инвесторлардың синдикаты құрылады: мысалы, 20 адамның әрқайсысы 25 000 доллардан салады. Ал қаржыландырылған стартаптың капиталы жүздеген миллион долларға жеткенде, олар өз үлесін сатып, одан пайда табады.
Бір рет инвестиция жасап, жобаның «Жалғызмүйіздіге» айналуын күтуге болмайды. Сондықтан бизнес-періштенің 10-20 компанияға инвестициялаған портфелі болуы керек. Бұл ретте барлық инвестициялық қаражатты бір бағытқа салудың қажеті жоқ. Өйткені венчур — активтерді жоғалтуға болатын қауіпті сала. Бизнес-періштелер тәуекелдерді азайту үшін қауымдастықтарға бірігеді. Сондай-ақ бұл барлық жақсы жобалар сізге келетін «воронканы» — жақсы Pipeline ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Венчурлық инвестицияның кемшілігі — өтімділіктің төмендігі. Үлестен тез шыға алмайсыз, инвестицияның келесі айналымын күтуіңіз керек болады.
Клуб мүшесі болу үшін не істеу керек
Біз бос қаражаты бар жеке тұлғаларды инвестициялауға қабылдауға дайынбыз. Біз синдикат құрамындағы бизнес-періштенің орташа чегін есепке аламыз — 20 000-25 000 доллар. Барлық қаражатты бірден салуды талап етпейміз, бірақ уақыт өте келе қатысушының портфолиосында кем дегенде екі-үш стартап пайда болады деп күтеміз.
Astana Venture Club әртүрлі елдердің әлемдік деңгейдегі жобаларына қол жеткізуге мүмкіндік береді. Оның артықшылығы осында.
Бізде белгілі бір әдеп кодексі бар. Біз жаңа үміткерлер арасында сауалнама жүргізесіз. Олардан шынайы жауаптар күтеміз, өйткені бұл болашақ дамуға ақша алатын жобалар үшін маңызды. Егер ақша «улы» болса, стартап келесі айналымды көтермеуі мүмкін. Құрылтайшылардың Due Diligence-сі маңызды. Сондай-ақ қатысушылар венчурлық капиталды инвестициялауға қызығушылық танытады деп күтеміз.
Жоспарлары жайлы
Жыл соңына дейін «Бизнес-періштелер мектебінің» кем дегенде екі курсын өткізуді жоспарлап отырмыз. Дайындық негізі өте маңызды.
Жақын арада біз негізгі бизнес-періштелерді анықтаймыз, солардың арқасында бүкіл экожүйе дамиды.
Ал ауқымды жоспарымызда — қазақстандық инвесторларға барлық әлемдік нарықтарға және кез келген ауқымдағы жобаларға шығуға мүмкіндік беру.