Қазақстанда табысты it-бизнес құратын адамдармен сөйлестік және өз компаниямызды ашпас бұрын нені білуіміз керектігі туралы көптеген қызықты ақпараттар алдық.
Мұхамеджан Дүзенов, 36 жаста, Алматы қаласы, Python RPA бизнесті дамыту жөніндегі директоры және негізін қалаушы, linkedin
Өзім туралы
2011 жылы Малайзия мультимедиялық университетін «Ақпараттық технологиялар» мамандығы бойынша бітірдім. Кейін Ernst&Young және PwC Ақпараттық технологиялар бойынша кеңесші болып жұмыс істедім. Біз бизнес-процестерді талдауға көп уақыт жұмсадық, стратегиялық және операциялық сипаттағы IT-архитектураны жақсарту бойынша ұсыныстар бердік.
Содан кейін мен IT архитектурасындағы ірі клиенттердің көпшілігінде негіз бар екенің байқадым, олар көбінесе API немесе сатушы саясатының болмауына байланысты бір-бірімен араласпайды. Мұндай компаниялардың қызметкерлері қарапайым жұмысқа көп уақыт жұмсайды. 2016 жылы McKinsey және PwC есептерін оқи отырып, мен Robotic process Automation технологиясының экономикасы дамыған елдерде танымал бола бастағанын байқадым.
Маған бұл қызық болды. Сол себепті 2019 жылы мен ең ірі вендор компаниясымен серіктестік құрдым. Ал 2020 жылдан бастап мен идеяны өз өніміммен сынап көрдім.
Жоба туралы
Python RPA қайталанатын процестерді автоматтандыруға арналған бағдарламалық жасақтаманы ұсынады. Біздің бағдарламалық жасақтаманың көмегімен корпорация қызметкерлері бағдарламалауды қажет етпестен боттар жасайды. Боттар компьютерде адамның әрекетін қайталау арқылы жұмыс істей алады: түймелерді басу, электрондық пошта хабарларын жазу, веб-сайттардан ақпарат жинау, бухгалтерлік есеп жүргізу және тағы да басқалары.
Боттар, мысалы, үшінші тарап бағдарламалық жасақтамасымен интеграциялау мәселелер бар жағдайларда қолданылады. Сонымен, біздің боттар бухгалтерлік жүйе мен МКК ЭШФ порталы арасындағы электрондық шот-фактураларды салыстыру үшін салық төлеушінің кабинетімен өзара іс-қимыл жасайды.
Біз клиенттерге бэк-офистегі тәртіпті автоматтандыруға көмектесеміз: бұл бухгалтерлік есеп, сатып алу, HR. Алты айдан бері серіктестік бағдарлама жұмыс істейді: біз IT — компанияларды өз клиенттеріне роботтарды өз бетінше енгізуге үйретеміз. Бүгінде біз Қазақстанда, Қырғызстанда, Бразилияда 30-дан астам клиенті бар нарық көшбасшыларымыз.
Біз робот NLP технологиясын — табиғи тілді өңдеуді қолданатын пилоттық жоба жасаймыз. Ол веб-порталдардан жаңалықтар жинайды, кілтті талдайды және топ-менеджерге күнделікті дайджест түрінде электрондық пошта арқылы жібереді.
IT компаниясын қалай ашуға болады
Заңды тарап — бұл бизнестегі ең қарапайым мәселе, ең болмағанда ерте кезеңдерде. ЖШС бір күнде порталда цифрлық қызметтердің көмегімен ашылады egov.kz.
Егер сіз шетелдік инвестициялармен стартап жасауды жоспарласаңыз, АХҚО-да тіркеуден өтуге кеңес беремін. Бұл инвесторлар мен құрылтайшылардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді, акциялардың шығарылуына немесе «бұлыңғырлануына» көмектеседі. Процесс бір жарым айға дейін созылады және барлық процедуралар сайтта сипатталған.
IT-компанияларға қолдау көрсету
Біз qazinnovations-тен жалпы сомасы 50 миллион теңгеге жуық гранттар алдық. Бұл гипотезаларды тексеруге тамаша мүмкіндік. Бізде квазимемлекеттік сектордан бірнеше клиент бар, мысалы, «Отбасы Банкі» және QazCloud. Олар бізге сенді және отандық өнімді қолдады. Сонымен қатар, бізде шетелдік аналогтардан бірнеше есе арзан.
Қазақстандағы ірі ұйымдардың көпшілігі — мемлекеттік немесе квазимемлекеттік. Сондықтан B2B стартаптары үшін ең жақсы көмек — жоба күш жинап, шетелде сатыла бастағанға дейін қолдау және стратегиялық ынтымақтастық болады.
Бұл ретте мемлекетпен жұмыс істеуде «саясат» көп. Бұған стартаптардың мүдделерін қолдаудың ашық механизмі және сатып алудың жеңілдетілген процедуралары көмектеседі. Мемлекет отандық бағдарламалық жасақтаманы қолдау үшін тізім енгізді. Бірақ стартаптар үшін бұл әлі де қымбат.
Қазақстанда қымбат венчурлық ақша бар. Себептер — ұсыныстың шектелуі және үлкен нарықтарға шығудың сәтті жергілікті тарихының болмауы. Қазіргі уақытта мемлекеттік гранттар ыңғайсыз: R&D компонентінің бар екендігін дәлелдеу керек. Университеттермен серіктестік және құрылымға қатаң қаражат жұмсау талаптары бар, мұнда қызметкерлерге төлем шығындары 30%-дан аспайды, дегенмен бағдарламалық жасақтама стартаптарында бұл көрсеткіш 60% — 90% құрайды.
Кадрлар нарығы
Инженерлермен ешқандай проблема жоқ. Бірақ шетелде сату кезінде техникалық ағылшын тілін білетін және B2B SaaS бағытында тәжірибесі бар білікті маркетологтар мен sales мамандарын жалдау мәселесіне тап болдық. Мұндай нарықта әлі жоқ.
Кәсіби қоғамдастық
Қазақстанда стартаперлер, венчурлық инвесторлар, it мамандары сынды әртүрлі қауымдастықтар бар. Жақында IT-компаниялардың иелері үшін клуб құрылды — CIO Club. Ал Кремний алқабында Орталық Азиядан келген фаундерлер үшін хаб ашылды. Бұл нарық үшін оң сигналдар.
Не жетіспейді
Бізге бәсекелестік жетіспейді. Біздің өнім еңбек тиімділігін арттырады. Бірақ Қазақстан нарығының ерекшелігіне байланысты кей салаларда бәсекелеспейтін мемлекет немесе монополиялар бар.
Сондықтан біз өзімізді шетелден іздейміз. Бірақ біздің мақсатымыз — сапалы әлемдік өнім — Made in Kazakhstan жасау.
Шыңғыс Дәулетбаев, 36 жаста, Астана қаласы, CEO TrustMe, @qazaqeli
Өзім туралы
Мен ҚБТУ — «Менеджмент» мамандығы бойынша бітірдім. Содан кейін Оксфордта адам ресурстарын басқару бағытында оқыдым.
Алғашқы стартап 2007 жылы құрылды. Сатып алушы ретінде жұмыс істеген кезде тауарлардың электрондық базасы жоқ екенін түсіндім, сондықтан әртүрлі заттарды табуға болатын маркетплейсті әзірледім. Англияға бара жатқанда жобаны бітірдім.
Жоба туралы
Оралғаннан кейін әртүрлі компанияларда, соның ішінде мемлекеттік қызметте жұмыс істедім. 2016 жылы маркетинг агенттігін ашқан кәсіпкер болдық. Біз өндіріс, медиа, мультфильмдер жасадық, PR және ақпараттық қолдау қызметтерін көрсеттік.
TrustMe әлеуметтік жоба ретінде құрылды. Бастапқыда бұл пікірлер мен ұсыныстар алаңы болды. Біз оны масштабтауға шешім қабылдағанда, біз қазір жүзеге асырып жатқан ақылды келісімшарттар идеясына келдік.
TrustMe — бұл сенім экожүйесі. Адамдар мен компаниялар келісімшарт жасайтын орын. Құжаттарға онлайн және небәрі 90 секундта қол қоюға болады. Біз шарттық процесті қамтамасыз ететін үшінші сенімгер ретінде әрекет етеміз.
IT компаниясын қалай ашуға болады
Стартапердің ең үлкен қателігі-идеяны ойлап табу, бірден іске асыруды бастау, содан кейін ол үшін ешкім төлеуге дайын емес екенін түсіну. Сондықтан, компанияны ашпас бұрын, Мен сізге custdev — әлеуетті клиенттермен сұхбат жүргізуге кеңес беремін. Жобаның адамдар төлеуге дайын құндылығы бар-жоғын түсіну. Алғашқы сатылымдарды алған жөн. MVP жобасын low-code немесе no-code платформасында тез және арзан жасауға болады.
Егер тең құрылтайшылар болса, кім не үшін жауап беретінін және қанша пайыз алатынын бірден келісу керек. Келісімшарт жасасқан жөн, жобадан шығудың нұсқаларын белгілеген жөн.
Қазақстанда компанияны бір минут ішінде ашуға болады.
IT-компанияларға қолдау көрсету
Мемлекет IT-компанияларға қолдау көрсетеді, бірақ бұл туралы аз ғана адам біледі. Бір кездері Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрлігі жұмыс орындарын субсидиялап, қызметкерге жалақының 60% өтеген: бұл бағдарлама туралы аз адамдар білді. Әртүрлі гранттар берілді, бірақ бір өкініштісі мұндай жаңалықтар кеңінен жарияланбайды.
Қолдаудың тағы бір түрі — инфрақұрылымдық. Astana Hub туралы бәрі біледі. Резидент болғаннан кейін сіз табыс салығын төлеуден босатыласыз — бұл 10% қызметкердің қолына беріледі. Сондай-ақ, технопарк көптеген жақсы инкубациялық және акселерациялық бағдарламаларды жүзеге асырады. Біз оларға өзіміз қатыстық.
Статистика бойынша, Қазақстанда жан басына шаққандағы венчурлық қаржыландырудың жетіспеушілігі бар. Бұл көрсеткіш әлемдегі ең төменгі көрсеткіштердің бірі. Мемлекет стартаптарға, әсіресе идея сатысында көмектесу үшін қорлар арқылы жеке инвестицияларды субсидиялай алады. Мысалы, Сауд Арабиясы үкіметі 10 жыл бұрын барлық кезеңдердегі жобаларды қолдай отырып, стартап экожүйесін нөлден бастап дамыта бастады. Қазір ол 1,9 миллиард долларға жетті.
Кадрлар нарығы
Елде кадрлар тапшылығы бар. Қазақстанда жалақысы аз, сондықтан көптеген шетелдік компанияларды таңдайды. Мұны істеу үшін сізге қозғалудың қажеті жоқ. Ағылшын тілін біле отырып, қашықтан жұмыс істеуге болады.
Уақыт өте келе жағдай жақсарады. IT саласы танымал бола бастады. Көптеген адамдар техникалық мамандықтарды тек жоғары оқу орындарында ғана емес, сонымен қатар онлайн курстар арқылы да алады.
Біз қызметкерлерді HR қызметтері, HeadHunter, LinkedIn, таныстар арқылы жалдаймыз. Бұл қиын. Дұрыс адамдарды табу әрдайым мүмкін емес. Кейде қызметкерлер бірнеше ай жұмыс істегеннен кейін кетеді. Осындай айналымға байланысты компаниялар көптеген ресурстарды жоғалтады.
Не жетіспейді
Қазақстанда венчурлық инвестициялар жетіспейді. Қаржыландыруды тарту үшін стартаптар төмен бағамен өтуі керек. Сондықтан, мүмкін болса, бірден масштабталатын тарих құрыңыз. Ең жақсы нұсқа — Кремний алқабы, онда идея сатысындағы стартаптар 10 миллион долларға дейін ала алады. Мұнда әртүрлі бағдарламалар арқылы қол жеткізуге болады.
Экожүйе әлі жетіспейді. Мысалы, дамыған елдерде стартаптар акселерациядан немесе көтерілген раундтан кейін цифрландыруға қызығушылық танытатын компаниялардың базасын алады.
Қазақстанда шет елдегідей даму жақында басталды. Бұл өту керек процесс. Елде таланттар бар. Мемлекет тарапынан уақыт пен қаржыландыру қажет. Біз өз тарапымыздан қоғамдастықтың дамуына көмектесеміз, өзіміз IT-саласын танымал етеміз.