Құндыз Сарсембинова, 34 жаста, Алматы облысы, үй шаруасындағы әйел
Түркия еліне көшіп келуі жайында
Мен Түркияға 20 жасымда көшіп келдім. Бастапқы уақытта қиын болды, себебі мен түрік тілін білген жоқпын. Тек күйеуіммен сөйлесетінмін. Сол кезде түріктердің басым бөлігі мені қазақ емес, жапондық деп атаған. Олар біздің мәдениетіміз жайында ештеңе білмейтін.
Түркия елінің аумағы Қазақстан аумағының үштен бір бөлігіне ғана тең келеді, бірақ бір Стамбул қаласының өзінде 20 миллион адам тұрады.
Түріктер – еңбекқор халық. Стамбул Алматыға ұқсайды, осында кез-келген уақытта жұмыс табуға болады. Анкараны қызметкерлердің қаласы деп атайды, осында мемлекеттік қызметкерлер көп.
Мәдениет пен салт-дәстүрлер жайында
Түркияда аралас мәдениеттер көп, тұрғындардың жартысы діни ережелерді қатты ұстанады. Көше бойында паранжы салынған әйелді қасында джинсы киген, замануи киінген, косметикасы бар құрбысымен бірге кездестіруге болады.
Жергілікті өмірге бейімделу қиынға соқты. Жергілікті салт-дәстүрлер қазақтардың бұрынғы дәстүрлеріне ұқсайды. Мысалы, үйде тек әйелдер болып, үй иесі болмаған кезде, басқа ер адам үйге кіре алмайды. Тіпті ол сол отбасының туысы болса да.
Менің күйеуімнің отбасында барлық әйелдер хиджаб киеді, басындағы орамалсыз тіпті балконға да шығуға болмайды. Олардың басым бөлігі үй шарусындағы әйелдер, оларды ешкім жұмыс істеуге мәжбүрлемейді. Мен осындай ережелерге үйреніп қалдым, туыстардың барлығын сол қалпында қабылдаймын. Олар да мені өз отбасына құрметпен қабыл алды. Мен мұсылман болсам да, олар сияқты емеспін.
Түркияда аралас мәдениеттер көп, тұрғындардың жартысы діни ережелерді қатты ұстанады
Біздің отбасымызда аралас мәдениет орын алған, балалар қазақ және түрік тілдерінде еркін сөйлейді. Олар түрік мектептерінде оқиды, бірақ ұйқының алдында мен оларға қазақ тіліндегі ертегілер оқимын.
Қонақтарға мен әзірлеген қазақ тағамдары ұнайды. Біз басқа отбасылармен жиналып, қазы, бешбармақ әзірлей аламыз. Бірақ түріктер өздерінің тағамдарында жылқы етін жемейді.
Осында Қазақстаннан келген қыздар көп. Біз ай сайын кездесеміз, мерекелерді атап өтеміз. Анталия мен Стамбулда үлкен қазақ қоғамдастықтары бар. Анкарада қазақ қауымдастығы құрылғанына бір жыл болды.
Жақында біз Наурыз мейрамын атаймыз. Біз басқа елде өмір сүрсек те, қазақ салт-дәстүрлерін ұстанамыз.
Елмира Шендуран, туған қаласы — Арыс, тұрып жатқан қаласы — Анкара, «ОТАУ» қауымдастығының бас директоры, фольклорлық ансамбльдің көркемдік жетекшісі, Қазақстанның мәдениет және өнер қайраткері
Түркия еліне көшіп келуі жайында
Мен Анкараға 1997 жылы отбасылық жағдайлармен көшіп келдім. Алғашқы жылы қиын болды, өзімді ыңғайсыз сезіндім.
Мен тілді білмейтінмін, түрік тілін теледидардағы бағдарламалар арқылы үйрендім. Жарты жылдан кейін мені бұрын Қазақстанда істеген университетке шақырды. Мен Қазақстаннан келген студенттермен жұмыс жасадым.
Азаматтық алмаған адам үшін жұмыс табу қиынға соғады. Егер жұмыс табылса да, жалақысы төмен болады. Тұруға ықтиярлық құжаттың болуы міндетті.
Осында біз қазақстандықтармен қарым-қатынасымызды қолдап, жиі кездесетінбіз. Сол кезде интернет те, ұялы телефон да болған жоқ және байланысқа шығу қиын еді. Түріктер Қазақстаннан келген адамдарды құшақ жая қарсы алатын, бізге көмектесетін.
Азаматтық алмаған адам үшін жұмыс табу қиынға соғады
Мәдениет пен салт-дәстүрлер жайында
Біз Қазақстанда еркін киініп жүруге үйрендік. Бірақ біз көшіп келгенде, киімнің стилін ауыстыруға тура келді. Сол уақытта бізге жапондықтар және қытайлықтар ретінде қарады. Халықты ұлтпен таныстыруға, біздің қазақ екенімізді түсіндіруге тура келді.
Екі жыл бұрын мен «ОТАУ» көркемдік ансамблін құрдым. Біз Түркияның әртүрлі елдері мен іс-шараларында өнер көрсетеміз. Оған дейін менде Яссауи халықаралық қазақ-түрік университетінің жанындағы ансамбль болды. Мен мәдени және әлеуметтік мәселелер бойынша меңгеруші қызметін атқардым.
Осында біз салт-дәстүрлерді ұстанамыз, бешбармақ, бауырсақтар, мәнті тағамдарын жиі жейміз. Мейрам кезінде Наурыз көже әзірлейміз. Жастардың салт-дәстүрлер мен тілді ұмытпауы үшін, мен оларды оқытамын.
Жастардың салт-дәстүрлер мен тілді ұмытпауы үшін, мен оларды оқытамын
Біздің дәстүрлеріміз ұқсайды, бірақ осында Рамазан, Құрбан байрам сияқты мерекелерді көбірек атап өтеді. Барлық туыстар міндетті түрде өздерінің құттықтаулары мен сыйлықтарымен бір-бірлеріне қонаққа барады. Үйде әрқашан көп тамақ, түрік шәйі мен кофе болады. Мереке күндерінде түрік палауы, жүзім жапырағынан жасалған долма, пахлава, бүйрек әзірленеді.
Біз Наурызды ауқымды түрде атап өтеміз, бағдарлама бүкіл Түркия елі бойынша құрылып жасалады. Мені Қазақстанды дамыту бойынша атқарып жатқан табысты жұмысым үшін марапаттады.
Жанар Қарабаева, туған қаласы — Алматы, үй шаруасындағы әйел
Түркия еліне көшіп келуі жайында
Менің күйеуім түрік болғандықтан, біз Түркияға көшіп келдік. Қыз ұзату Алматыда өтті және біз Қазақстанда біраз уақыт тұрдық, мен сол жерде балалы болдым. Ал бірнеше айдан соң Түркияға көшіп кеттік.
Басында қиын болды, отбасылық өмірге бейімделу керек болды. Осында біз күйеуімнің ата-анасымен бір үйде, бірақ әртүрлі қабаттарда тұрамыз.
Түркияның адамдары жақсы, мейірімді және кең пейілді. Адамдар бір-біріне қонаққа баруды ұнатады, көршілерді шәйға шақырады.
Мәдениет пен салт-дәстүрлер жайында
Біз отбасымызда қазақ және түрік мейрамдарын атаймыз. Біздің мәдениетіміз араласып кетті. Мен ас үйде негізінен біз үйренген тағамды әзірлеймін, бірақ түрік тағамдарын әзірлеуді де үйрендім.
Бастапқы уақытта тілге байланысты қиындықтар болды. Мен жылына екі рет Алматыға барып тұратынмын, бірақ уақыт өте бұл қиынға соқты, себебі билеттердің құны қымбаттай бастады. Қазір мен сирек барып тұрамын – екі жылына бір рет.
Балалар анасы мен әкесімен әртүрлі тілдерде сөйлейтіндерін білген кезде, түріктер таң қалады
Біздің балаларымыз қазақ және түрік тілдерінде сөйлеседі. Балалар анасы мен әкесімен әртүрлі тілдерде сөйлейтіндерін білген кезде, түріктер таң қалады.
Мен үлкендердің қолдарын сүю дәстүріне көп уақыт бейімделдім.
Осында біз Наурыз мейрамын да, Масленицаны да тойлай аламыз. Балалар бұл мерекені ұнатады, біз өзіміз ескі киімдерден қуыршақ жасаймыз.
Түркияда Жаңа жылды біздің елде сияқты тойламайды. Үлкен қалаларда мерекенің атмосферасы сезілетін шығар, бірақ біздің қаламызда олай емес. Менің ойымша, бұл үлкен кемшілік. Кейбір кезде біз Жаңа жылды Алматыда қарсы алатынбыз, балалар бұл мерекені ұнатады және күтіп жүреді.