KazAELT қауымдастығының Халықаралық жаттықтырушысы және президенті Бостан Хаят біздің басылымға бүгінгі таңда мұғалімдердің дамуына баса назар аударудың маңыздылығын және өсуді ойлау білім беруді жаңа деңгейге қалай көтере алатынын айтты.
Бостан Хаят, Астана қаласы, мұғалімдердің кәсіби дамуы саласындағы халықаралық жаттықтырушы және маман, KazAELT Президенті және Quantum STEM School білім беруді зерттеу бөлімінің басшысы, @bostan_hayat
Қалыптасу туралы
Менің білім беру саласындағы тәжірибем — 20 жыл. Мен мемлекеттік және жеке мектептерде, университетте, сондай-ақ тілдік курстарда жұмыс істедім.
Қазіргі уақытта мен KazAELT қауымдастығының президентімін. Бұл Қазақстан мен Орталық Азияның ағылшын тілі оқытушыларының қауымдастығы. Біз әртүрлі ресурстарды ұсынамыз және ағылшын тілі мұғалімдеріне арналған іс-шараларды, соның ішінде вебинарларды, семинарларды және жыл сайынғы конференцияларды ұйымдастырамыз. Биыл KazAELT 2024 Алматыда 17-18 тамызға жоспарланған болды. Алдағы конференцияның тақырыбы-Global Minds in ELT: Bridging Peace, Inspiring Transformation, Cultivating Unity. Тағы да өтетін іс-шара Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Қырғызстан, Түркия, БАӘ-ден 350-ден астам мұғалімдер мен педагогтарды, сондай-ақ Англия, Еуропа және Нигериядан келген делегаттарды біріктіруге бағытталған.
Сонымен қатар, мен Quantum STEM мектебінде жұмыс істеймін. Үш жыл бойы мен Лингвистика кафедрасын басқардым. Биылғы оқу жылында жас мамандарды дамытумен айналысамын. Сонымен қатар, зерттеу жұмыстарына баса назар аударуды жоспарлап отырмын.
Қазіргі білім туралы
Қазақстандағы білім беру саласы трансформация кезеңін бастан өткеруде. Бұл ел үшін маңызды сәттердің бірі. Жағымды прогресс бар, бірақ маңызды мәселелер де бар. Егер біз тез әрекет етпесек, осы бағытта жұмыс істей бастасақ, бізге қиын болады. Егер біз бәрін дұрыс жасасақ, бізде білім беруде көшбасшы болуға мүмкіндік бар.
Негізгі проблемалардың бірі — мұғалімдердің педагогикалық дамуы. Жыл сайын жаңа, жақсы жабдықталған мектептер ашылады. Алайда, кадр құрамы мәселесі шешілмеген күйінде қалып отыр. Үш жыл бұрын біз 20 мұғалімді қабылдау үшін мектеп ашқанда, маған жүзге жуық сұхбат жүргізуге тура келді.
Барлық мұғалімдер үздіксіз кәсіби педагогикалық даму концепциясын толық түсінбейді. Олардың өздеріне не қажет екенін білмейді, қалай таңдау керектігін білмейді. Менің ойымша, бұл мұғалімдерге өтуге керекті курстардың тізімі берілген жүйенің нәтижесі. Сондықтан көптеген адамдар одан әрі қалай дамитынын түсінбейді. Сонымен қатар, бүгінде мұғалімдер үшін көптеген ресурстар бар: подкасттар, кітаптар, бейнероликтер, конференциялар, сұхбаттар — оқыңыз, қараңыз, шабыт алыңыз.
Мұғалімдердің өсу ойлауын дамытуға баса назар аудару керек. Неліктен бұл өте маңызды екенін ағылшын тілінің мысалымен түсіндіруге болады. Егер мұғалім Elementary деңгейінде ағылшын тілін білсе, ол тіпті ең талантты оқушыны Upper intermediate-ке жеткізе алмайды. Егер біз балалардың сыни тұрғыдан ойлай білуін, дамуға ұмтылуын, қателіктер мен сәтсіздіктерге дұрыс қарауын қаласақ, ең алдымен ойлаудың бұл түрі мұғалімдерге тән болуы керек.
Мұғалімдердің өсу ойлауын дамытуға баса назар аудару керек
Өсу туралы ойлау қателіктерге деген көзқараспен ерекшеленеді. Біз өзіміз мұғалім ретінде қателіктер қалыпты жағдай екенін түсінуіміз керек және оларда үлкен мәселе жоқ. Өкінішке орай, тестілеуде белгілі бір ұпай жинамай, балалар ренжіп, қатты күйзеліске ұшырайды, жылайды. Бірақ бірнеше жылдан кейін олар бұл ұпайларды есіне алмайды. Сондықтан біз балаларға қателіктерді оқу процесінің қалыпты бөлігі ретінде, жаңа нәрсені үйренудің тәсілі ретінде қабылдауға үйретуіміз керек.
Білім бұл мағлұмат беру туралы ғана емес, сонымен қатар білім туралы. Мен бұл тезисті жас мамандар съезінде айтқан кезде, көбісі: «ата-анамыз болған кезде неге тәрбиелеуіміз керек?». Бұл дегеніміз, төрт жыл ішінде оларға ата-аналар ғана емес, мұғалімдер де, жалпы қоғам да бала тәрбиесіне жауапты екенін түсіндірмеді. Балалар бізбен бірге күніне кемінде бес-алты сағат болады. Жыл сайын бір мұғалім арқылы жүзге жуық оқушы өтеді. Ал егер еліміздің барлық мұғалімдерін алсақ, бұл үлкен сандар болады. Сондықтан әр мұғалім жаңа ұрпақты тәрбиелеу үшін өз жауапкершілігін сезінуі керек. Бүгін партада отырғандар — ертең қоғамымызды құрайтын адамдар болады.
Тағы бір үлкен мәселе — жеке және мемлекеттік мектептердегі білім сапасының алшақтығы. Сондықтан мен Quantum STEM мектебінде жұмыс істей бастағанда, мен басқа тәрбиешілермен тәжірибе алмасу, тегін тренингтер, кездесулер, бірлескен зерттеулер жүргізудің негізгі міндеттерінің бірін көрдім. Менің ойымша, бұл позиция бізді жақсы нәтижелерге жетелейді. Сондықтан мен мұғалімдерде және білім беру процесінің басқа қатысушыларында туындауы мүмкін сұрақтарға әрқашан ашықпын.
Білім берудің болашағы туралы
Болашақта және қазірдің өзінде университеттердің мектептермен тығыз жұмыс істеуі қажет. Мектепте де, университетте де жұмыс істегеннен кейін, біз осы білім беру кезеңдері арасындағы байланысты жақсартуымыз керек деп сенімді түрде айта аламын. 12-15 сағаттық жүктемесі университет педагогтары мен 40 сағаттық жүктемесі бар мектептегі мұғалімдер арасындағы алшақтық орасан зор. Олардың әртүрлі көзқарастары мен проблемаларға көзқарасы бар. Сонымен қатар, біз бәріміз бір үлкен жүйеде тісті болып қала береміз және жалпы нәтиже біздің жұмысымыздың қаншалықты үйлесімді болатынына байланысты.
Тәжірибелі мұғалімдер мен жас мамандар арасында дұрыс қарым-қатынас орнату бірдей маңызды. Мысалы, мұғалімдердің жоғарғы буыны кейбір балалармен ортақ тіл табуда тәжірибесі бар. Жас мұғалімдер жаңа технологиялар, қосымшалар, ойындар туралы білімдерімен бөлісе алады. Олардың арасында жақсы қарым-қатынас орнатылса, бұл оқу процесін жақсырақ және қызықтырақ етеді.
Болашақ мектептерде мұғалімдер үшін жеке психолог болуы керек. Арнайы ұйымдастырылған демалыс орындары да жұмыс істеуі керек. Себебі мұғалімнің сабаққа қандай көңіл-күймен кіретініне көп нәрсе байланысты. Егер мұғалім бақытты, шабыттанған және энергияға толы болса, онда балалар да оңай және позитивті үйренеді.
Болашақ мектептерде мұғалімдер үшін жеке психолог болуы керек
Біздің барлығымыздың бір мақсатымыз бар-бәріміз білім беруді жаңа деңгейге көтергіміз келеді. Білім беру процесінің барлық қатысушылары мұны түсінген кезде, біз оған тезірек жете аламыз.
Менің сүйікті сөйлемім: let’s make this world a better place to live in. Білім — бұл біздің әлемді жақсарта алатын нәрсе деп сенемін. Біз балаларға мейірімділікті, сыйластықты, жауапкершілікті үйретіп, оларға іргелі құндылықтарды тәрбиелегенде, сол арқылы біз бұл әлемді сәл жақсартуға үлес қосамыз.