Сіздерді Орталық Азияның жас ғалымдарымен таныстыруды жалғастырамыз. Бұл жолы профессор, математик Дурвудхан Сураган ғылымға қалай келгені және неге оқытушылық қызметті жүргізуді маңызды деп санайтыны туралы.
Дурвудхан Сураган, 36 жас, Астана қаласы, математик, профессор,
facebook
Өзі туралы
Мен 90-шы жылдары өсіп шықтым. Ол кезде ғылыми мансап аса танымал болмады. Сондықтан мен болашақта ғалым боламын деп ешқашан ойлаған емеспін.
Менің жолым университеттік жылдарда басталды, онда шынайы академиялық және адал ортада болу бақытына ие болдым. Ол күндері адал орта сирек кездесетін. Өткенге көз сала отырып, теңдік пен адалдықпен ерекшеленетін мұндай ортаның жеке өсу үшін ғана емес, жалпы қоғамның дамуы үшін де шешуші мәнге ие екенін көріп отырмын.
Оқумен ұқыптылықпен айналыса отырып, көп ұзамай семинарлар мен түрлі ғылыми іс-шараларға баруға арнаған қосымша уақытымды таптым. Менің көптеген ұстаздарым нағыз ғалымдар болды. Осы семинарлардың арқасында мен оларды жаңа дүниеден көрдім. Мен оларға және олардың жұмысына қатты таңданыстым, бұл менде көптеген ғылыми салаларға қызығушылық тудырды. Мен математика ғылымында ерекше шебер болғаныма қарамастан, өмірдің ғылымды ғана қамтымайтынын сол кездің өзінде-ақ түсінетін едім. Дегенмен, мен үшін өмір ғалым болудың синониміне айналды.
Қызмет туралы
Бүгін мен оқытуға басымдық беремін. Уақытымның жартысына жуығын лекция оқуға және магистранттар мен докторанттарды басқаруға арнаймын. Бұл дамушы елдердің өсуі үшін шешуші мәнге ие. Мен өз уақытымның 100%-ын ғылыми зерттеулерге арнаған болар едім, бірақ ғалымдардың келесі буынын тәрбиелеуге атсалысуға шешім қабылдадым. Бұл инвестициялар ертен тек мен ғана емес, тағы да он немесе одан да көп жас ғалымдардың түрлі ғылыми бағыттарды дамытумен айналысатынына кепілдік береді.
Бірақ менің ғылымға араласуым үздіксіз. Ғылыми күш-жігердің негізгі нәтижесі ғылыми журналдардағы жарияланымдар нысанында жиі көрінетін жаңа білім болды. Бұдан басқа, менің уақытымның басым бөлігі университеттің, ұлттық ғылыми қоғамдастықтың қоғамдық жұмысына және менің халықаралық деңгейдегі пәніме арналған. Бұл талап етілетін міндеттеме.
Зерттеулер туралы
Біздің ғылыми зерттеулерімізді екі салаға бөлуге болады: таза математика және пәнаралық зерттеулер. Біздің таза математика саласындағы, атап айтқанда, Хардидің теңсіздігі жөніндегі жұмысымыз математиканың түрлі салаларындағы кең ауқымды қосымшалары бар математикалық талдауда қуатты құрал болып табылады. Бұл теңсіздік математикадағы, сондай-ақ физикадағы күрделі проблемаларды түсінуге және шешуге елеулі үлес қоса отырып, функциялар мен олардың туындыларының шектері мен қасиеттерін белгілеуге көмектеседі.
Пәнаралық зерттеулер саласында біз нақты әлем құбылыстарының математикалық модельдері үшін ғылыми есептеулерге назар аударамыз. Біздің жобаларымызда жұмыс істеген көптеген жас зерттеушілер әлемнің жетекші зерттеу орталықтарында лауазымдар немесе стипендиялар алды. Бұл жетістік біздің зерттеу топтарының бәсекеге қабілеттілігін және таланттарды тарта отырып, біздің жобаларымыздың сенімді сипатын көрсетеді.
Қазақстандағы ғылым туралы
Қазіргі уақытта Қазақстанда ғылым қарқынды даму кезеңін бастан кешуде. Бұл ілгерілеуді еліміздің соңғы онжылдықта жетекші ғылыми журналдарда жариялау белсенділігінің айтарлықтай өсуі айғақтайды. Алайда біздің алдымызда 1990-шы жылдары жоғалған ғалымдардың тұтас бір буынын толықтыру міндеті тұр. Бұл оңай да, шұғыл де емес міндет. Осынау сәтсіздікке қарамастан, белсенді жас ғалымдардың саны артып келеді және біздің осы үрдісті қолдап, дамытуымыз өте маңызды.
Ғылыми зерттеулер құс фабрикасына ұқсамайды. Біз дереу нәтиже күте алмаймыз. Технологиялық серпілістерге қол жеткізу алдымен халықаралық деңгейде белсенді жұмыс істейтін ғалымдардың сындарлы массасына қол жеткізуді талап етеді. Біздің ғылымға инвестициямыз қазіргі уақытта төмен және жылына ЖІӨ-нің 0,2%-нан кем құрайды. Үкімет бұл көрсеткішті таяу жылдары ғылымды қаржыландыруды кем дегенде бес есе арттыра отырып, 1%-ға дейін ұлғайтуды жоспарлап отыр. Жастар үшін біздің еліміздегі ғылыми мансап туралы ойланатын уақыт.
Кеңес
Біріншіден, ғылымның қай саласы сізді қызықтыратынын анықтау маңызды. Алдымен бәрін түсінбесеңіз де, семинарлар мен конференцияларға қатысыңыз. Бұл әсер сізге өз орнын табуға көмектеседі. Ғылыми жобаларға қатысу үшін мүмкіндіктерді белсенді түрде іздеңіз, өйткені біздің елімізде бұл бүгінде жүзеге асады. Үкімет жиі ғылыми конкурстар жариялайды және мемлекет қаржыландыратын барлық жобалар студенттер мен жас ғалымдардың қатысуын қолдайды.
Ағылшын тілін білу қажет! Командада жұмыс істей білу де маңызды. Қазіргі заманғы ғылым көп жағдайда бірлескен күш-жігерді талап етеді. Алдымен отбасыңыздың мүшелерімен және достарыңызбен тиімді қарым-қатынас жасауды, идеялармен бөлісуді және проблемаларды бірлесіп шешуді үйреніңіз.
Ғылыми мансап шыдамдылық пен табандылықты талап етеді. Спринтке емес, марафонға дайын болыңыз. Өзіңізге сеніңіз, қажырлы еңбек етіңіз, ғылымға қосқан үлесіңіз айналаңыздағы адамдарға және бүкіл әлемге айтарлықтай оң әсерін тигізуі мүмкін.