2024 жылының қазанында Франция бойынша «Қазақстан күзі Францияда» мәдени маусымы аясында VI қазақ киносының фестивалі өтті. Іс-шара Француз синематекасымен бірлесіп ұйымдастырылғанымен, қазақстандық кинорежиссер Дарежан Өмірбаевтың шығармашылығына арналған бағдарламаны ұсынды. Режиссер қазақ киносын халықаралық деңгейде танымал еткен 80-ші жылдардың соңындағы кино өнеріндегі «қазақ жаңа толқынының» жарқын өкілі болып саналады.
Фестивальде ұсынылған туындылармен бөлісеміз.
«Қайрат», 1991
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Бұл фильм қазақстандық киноны әлемдік аренаға шығарған алғашқы картиналардың бірі болды. «Қайрат» Алматыға автобус жүргізушісі болу мақсатымен келген, бірақ өз арманы мен шынайылығының арасында қиын таңдауға тап болған жігітті әңгімелейді. Фильм:
— Локарно кинофестивалінде күміс леопард
— Нанттағы үш континент фестивалінде Күміс Монгольфьер
— 1993 жылы Страсбург фестиваліндегі сыншылар сыйлығын алды.
«Киллер», 1998
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Өмірбаевтың ең танымал жұмыстарының бірі. Фильм Қазақстандағы күрделі әлеуметтік жағдайлар мен бас кейіпкердің моральдық дилеммалары туралы баяндайды. «Киллер» Канн кинофестивалінде «Ерекше көзқарас» сыйлығын алған алғашқы қазақстандық фильм болды, бұл оны қазақстандық кино үшін тарихи кезеңге айналдырды.
«Кардиограмма», 1995
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Фильм қазақ даласынан Алматыға емделуге баратын Жасұлан туралы баяндайды. Сюжет кейіпкердің орыс тілін білмей сезінетін оқшаулау және оқшаулау тақырыбын қозғайды. Бұл фильм Венеция кинофестивалінің байқау бағдарламасына қатысып, ICCT/UNESCO сыйлығын алды.
«Шұға», 2007
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Жаңа Қазақстанға көшірілген Лев Толстойның «Анна Каренина» романының заманауи интерпретациясы. Бас кейіпкер Шуга отбасын бай ер адамға деген сүйіспеншілік үшін тастап кетеді, бірақ қайғылы зардаптарға тап болады. Фильм Нантта өткен үш континент фестивалінде қазылар алқасының арнайы сыйлығына ие болды.
«Ақсақ Құлан», 1968
Режиссер: Амен Хайдаров
Бұл анимациялық фильм қазақ мәдениетінің символы—домбыраның пайда болуы туралы аңызды баяндайды. Ұзақтығы 10 минут болғанына қарамастан фильм өзінің көркемдік құндылығының арқасында көрермендердің назарын аударды.
«Ақын», 2021
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Фильм қазіргі заманғы тұтыну қоғамында өнер көрсету қиындықтарымен бетпе-бет келетін ақын Дидар туралы. Фильм Токио халықаралық кинофестивалінде үздік режиссура жүлдесіне ие болып, Берлин кинофестивалінің іріктеуіне қатысты.
«Жол», 2001
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Фильм анасының ауруы туралы дабыл хабарламасын алғаннан кейін туған ауылына баратын жас режиссер туралы. Бұл кейіпкердің сыртқы және ішкі саяхаттарын зерттейтін роуд-муви. 54 Канн кинофестивалінде «Ерекше көзқарас» бағдарламасына қатысты.
«Студент», 2012
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Федор Достоевскийдің «Қылмыс және жаза» романының заманауи интерпретациясы, фильм посткеңестік Қазақстанда экзистенциалдық дағдарысқа ұшыраған студент-философ туралы баяндайды. Венециялық кинофестивальге қатысып, 75-ші Венециялық кинофестивальде «Ерекше пікір» сыйлығын алды.
«Шілде», 1988
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Киноға бару үшін ақша табуға тырысып жүрген екі бала туралы қысқаметражды фильм халықаралық гастрольдерде көрсетіліп, кеңестік Kazakh Cinema Perspective бағдарламасының бір бөлігі болды және Канада мен АҚШ-тың 20-дан астам қаласында көрсетілді.
«Соңғы сеанс», 2022
Режиссер: Дарежан Өмірбаев
Фильм заманауи әлемдегі жалғыздық пен байланыс тақырыптарын зерттеп, автобус жолаушыларының смартфондарына қалай батып, айналасындағыларды байқамайтынын көрсетеді. Бұл фильм — режиссердің соңғы жаңа туындыларының бірі.
«Менің атым Қожа», 1964
Режиссер: Абдулла Қарсақбаев
Бердібек Сокпақбаевтың аттас әңгімесіне негізделген қазақ киносының классикасы. Фильм сыныптастарының мыскылымен бетпе-бет келіп, алғашқы махаббатын сезінетін бала туралы баяндайды. Картина «Қазақ киносының алтын коллекциясы» тізіміне еніп, Дарежан Өмірбаевтың сүйікті фильмдерінің біріне айналды.