Бүгінгі таңда мамандықты таңдау әлдеқайда жеңілдеді, өйткені компаниялар, мамандықтар, міндеттер мен еңбек шарттарының алуан түрлілігі бар. Бірақ жас буын әлі де таңдау жасауда қиындықтарға тап болады: кейбіреулер профильдік білім алудың маңызды екенін есептейді, басқалары ата-аналарының жолын қуып, өз потенциалын толық ашпайтын жұмысқа орналасады, ал кейбіреулер IT және Big4 компанияларын таңдайды, ал кейбіреулер кәсіпкерлікке қадам басады.
Біз жарнамалық бизнес туралы бірінші болып білуді шештік. Бұл саланың көп қырлығы соншалық, көптеген адамдар өз орнын оңай таба алады, бірдей мақсаттағы командамен бірге жұмыс істеп, жетістікке жетіп, жоғары табысқа қол жеткізе алады немесе бір жылда бірнеше компанияны ауыстырмай-ақ әртүрлі кәсіптерде өздерін сынап көре алады.
Индира Оспанбекова, Kazakhstan Media Exchange бас директоры
Сыртқы жарнама — бұл медиа саласы, мұнда әрдайым кең көлемді, стандартты емес, қызықты жобаға кезігесіз. Әр жаңа жоба біз үшін бір сынақ, онда тапсырыс берушіні қоршаған визуалдық шуылдан ерекшелендіруге көмектесіп, бұл жарнаманың қолданыстағы мемлекеттік шектеулерін сақтай отырып,керемет шешім немесе креатив ұсынуымыз қажет.
Қызықты болу үшін әрқашан бәсекелестерден бір қадам алда болу керек, белсенді және клиентке бағытталған болу маңызды. Біз өз жұмысымызда адамдарда wow-эффектісін және Call to Action-ды туғызуға тырысамыз: жаңа технологияларды енгіземіз, ерекше конструкциялар жасаймыз, 3D-визуализацияны қолданамыз, статикалық баннерлерді «жандандырамыз», компьютерлік графиканы Fake outdoor жарнамасын жасау үшін қолданамыз — нақты өмірде ешқашан болмаған шынайы бейне материал.
Көркемдік көзқарас та маңызды рөл атқарады. Біз әлемдік трендтерді қадағалап, ең ғажайып идеяларды жүзеге асыру мүмкіндіктерін іздейміз, тіпті таулардағы қарды немесе аспанда қалықтаған ұшақты брендтеу сияқты идеяларды да жүзеге асырамыз. P&G, Samsung, Mondelēz, Pepsi сияқты әлемдік алпауыттардың креативті жобаларын жүзеге асыруға қатысудың өзі таңғажайып әсер қалдырады, күш-қуат береді, шабыттандырады және мотивацияны арттырады.
Сыртқы реклама жұмысы коммуникациямен тығыз байланысты. Мұнда Soft Skills өте маңызды, өйткені адамдармен тиімді қарым-қатынас орнату, тыңдау, есту және өзара қатынастарды қалыптастыру қажет. Сонымен қатар, «факаптарға» дайын болу керек, себебі кең ауқымды имидждік жарнаманы жүзеге асыру кейде өте қиын: тыйымдар, шектеулер және үздіксіз келіссөздермен бетпе-бет келесіз.
Алайда сыртқы реклама өте қызықты. Әркім өзін көрсету мүмкіндігін таба алады. Көп адамдар сыртқы жарнаманы тек қарапайым белгішелер мен роликтер деп ойлайды. Шындығында, бұл сала әлдеқайда қызықты. Нарық дамып жатыр, жаңа форматтар мен мүмкіндіктер пайда болуда. Жастар үшін көптеген шараларға, концерттер мен кездесулерге қатысып, клиенттермен, мердігерлермен, әріптестермен танысу — үлкен артықшылық. Сонымен қатар, үнемі кеңседе болудың қажеті жоқ, бастысы байланыста болу және жұмыс процесін үйлестіре білу.
Менің ойымша, іссапарларға шығып, тапсырыс берушінің идеяларын жүзеге асыратын әртүрлі қалалар мен елдерге бару — бұл ең басты ерекшелік. Сыртқы рекламада жұмыс істей отырып, біз әр қаланы терең зерттейміз, тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл Орталық Азия мен Кавказда: ең жақсы локацияларды, негізгі қиылыстар мен көрнекті жерлерді, мақсатты аудиторияны қай жерде және қалай табуға болатынын анықтаймыз.
Сыртқы жарнамада өздерін сынап көргісі келетіндерге кеңес: қиындықтарды қабылдау және стресстік жағдайларда да жұмыс істеуден қорықпау, қателіктеріңізді мойындау және олардан үйрену, ашық, икемді және мобильді болу маңызды.
Вячеслав Федореев, Starcom медиа директоры
Менің бөлімшемде жұмыс істеудің қызықты аспектісі — халықаралық ірі компаниялармен қарым-қатынас жасау, олар жоғары қызмет көрсету стандарттарын талап етеді. Екіншіден, лауазым өскен сайын, клиенттің бизнесіне тереңірек еніп, бірге алға қойған мақсатқа жетудің жолдарын іздейсің. Үшіншіден, жарнаманы қалай және қай жерде орналастыруды, кімге көрсету керек екенін және оны адамдардың көріп, нәтижесінде өнімді сатып алуын қамтамасыз ету маңызды.
Жарнамалық ортада жас мамандармен жұмыс істеу өте қызықты. Көп жағдайда біздің команда 20-35 жас аралығындағы адамдардан тұрады, бұл жас әрі сергек орта қалыптастырады. Клиенттер мен агенттіктер арасында ерекше атмосфера орнайды, мұнда адамдар бір-бірімен жақын араласады, әрі кеңсе сыртында да уақытты жақсы өткізеді.
Біздің салада жұмыс істеу үшін барлық ілеспе процестерді бақылай отырып, жауапкершілік пен тапсырманы соңына дейін жеткізе білу өте маңызды. Біз әрқашан мамандықтың қыр-сырын үйретеміз, бірақ жауапкершілікті үйрету әлдеқайда күрделі. Егер сіз осы салада тәжірибеңіз жоқ деп қорқатын болсаңыз, уайымдамаңыз. Біз жұмыс істеуге дайын адамдарды оқытамыз. Өзімнің тәжірибеңмен бөлісе отырып, айтарым: «Нәтижеге жету үшін, процесте белсенді болу, күрделі жобалар мен клиенттерден қорықпау қажет». Сонда үлкен жетістіктерге қол жеткізесіз.
Кирилл Нечепуренко, PPC Head, Media Vest
Менің қызметім — Instagram, TikTok, YouTube платформаларында Digital жарнамаларын орналастыру. Бұл сала әлем бойынша жылдам қарқынмен дамып келеді және жаңалықтарға тез бейімделуді талап етеді. Күнделікті көптеген өзгерістер енуде, әртүрлі дамулар мен жаңа жаңартулардан құр қалмай күнделікті жаңа нәрселерді үйрену керек. Бір жыл бұрын білетіндеріңіз бүгінгі күні ескірген болуы мүмкін. Алайда, PPC-специалисті Pay Per Click маманы)ретінде алғашқы жылдары өзіңізді көрсету оңай, себебі жұмыс негізінен күрделі емес.
Мен жұмысымды алғаш бастағанда, тәжірибемнің аз екеніне қарамастан маған күрделі жоба мен қиын клиент берілді. Дегенмен, мен тапсырманы сәтті орындап, жақсы нәтижелерге қол жеткіздім: аналитиканы орнаттым, ауысулар жеткілікті болды. Менің рекордым әлі күнге дейін сақтаулы: жақсы жұмыс істейтін жарнамалық кампанияда CTR Click-Through Rate орташа 20-22% болса, мен 70% көрсеткішке жеттім.
Тұтынушалармен немесе басқа адамдармен көп сөйлесуді ұнатпайтындар үшін бұл жұмыс өте қолайлы. Адамдармен, әсіресе клиенттермен байланыс, шағымдар мен сындармен айналысу қажет болмайды. Барлық қарым-қатынас тек өз командаңызбен болады. Сонымен қатар, программалаумен айналысқысы келетіндерге де бұл жұмыс жақын болуы мүмкін.
Бұл салаға кіру аса қиын емес. Менде төрт жылдық тәжірибе бар, жасым 24-те және бағыт бойынша директор лауазымын атқарамын. Біздің бөлімде маркетинг дипломын алған бірде-бір қызметкер жоқ. Бұл мамандықты университеттерде немесе колледждерде оқытпайды. Тәжірибе алу үшін компанияларға барып жұмыс істеп көріңіз, тіпті ақысыз жұмыс істеуге дайын болыңыз.
Бірақ бұл жұмыс 9:00-18:00 дейін жұмыс істейтіндерге арналмаған. Жиі қосымша сағаттар, демалыс және мереке күндерінде жұмыс істеуге тура келеді. Клиенттердің қажеттіліктеріне сәйкес жұмыс істеуге дайын болу керек. Бірақ бұл жұмыстың нәтижесі сіздің күш-жігеріңізге тұрарлық!
Наталья Портуровская, HR Vostok Media Group
Халықаралық жарнама компаниясына кіру өте оңай: жаңадан келгендерден арнайы тәжірибе талап етілмейді. Біз кандидаттың көздеріндегі отты, трендтерге деген қызығушылығын және жаңа нәрсені үйренуге деген шынайы ниетін бағалаймыз. Мұндай қызметкерлер болашақта бәріне дайын, ақпаратты тезірек алады және компанияға адал болады. Сондай-ақ, мен үшін икемділік, әртүрлілік және тәжірибе маңызды. Бүгінгі жастар үшін бұл негізгі қасиеттер. Олар икемді, ештеңеден қорықпайды, идеяларға толы және әлеуметтік желілерде белсенді.
Жарнама саласындағы мүмкіндіктер өте үлкен — бәрі адамның өсуге дайын болуына байланысты. Кейбіреулер бір жарым жылда өседі, бірақ орташа есеппен кәсіби деңгейге жету үшін үш-бес жыл қажет. Біз қызметкерлердің даму процесін үнемі қадағалап отырамыз, жаңа лауазымдар ашылған жағдайда оларды «жоғары көтеруге» және дағдыларын арттыруға тырысамыз. Динамикалық ортаға бейімделмеген немесе тек уақыт өткізу үшін жұмыс істейтіндерге бейімделу қиын болады.
Анна Прокопьева, Starcom-ның Баинг директоры
Телевидениеде жарнаманы орналастыру — бұл жауапкершілік, қатаң тәртіп, жылдам әрі дұрыс шешімдер қабылдау және цифрларды білу мәселесі. Бұл талаптар барлық деңгейдегі қызметкерлерге қатысты. Біздің командамызда әр адам миллиондаған көрермендерге көрсетілетін жарнаманың сапасына әсер етеді.
Қазіргі заманғы ұрпақ үшін үлкен артықшылық — біздің мамандығымызға университетті маркетолог ретінде бітірудің қажеті жоқ. Керісінше, біз өз бөлімімізге барлығын, соның ішінде осы салада сынап көруге қызығушылық танытқан студенттерді де қабылдаймыз. Біз барлық қажетті нәрсені үйретуге, бағыт-бағдар беруге және қиын жағдайларда қолдау көрсетуге дайынбыз.
Дарья Павлова, Vostok Group атқарушы директоры
Халықаралық жарнама компаниясында жұмыс істеу — шексіз қызықты және әрқилы: бүгін сен ролик түсіру үшін әжені таңдайсың, ертең бірнеше елде промо өткізесің, ал артынша әлемдік жұлдыздармен байланыс жасайсың және аптаны кәсіби жазушылармен бірге балалар ертегісін жазумен аяқтайсың. Осы арқылы нетворкинг дамиды — барлық бизнес салаларында көптеген таныстар пайда болады.
Көп адам жарнама агенттігінде жұмыс істеу үшін шетелде оқып, профильді білім алу қажет деп ойлайды. Бұл үлкен қате пікір! Жұмысқа кірігу үшін базалық білім жеткілікті, ең бастысы — оқу қабілеті. Дипломдағы «бес» бағалар маңызды емес: маңыздысы — қызығушылық, көздегі жалын, жалпы вайб, сөйлеу қабілеті.
Soft Skills кез келген позиция үшін маңызды, өйткені біз әрқашан командалармен жұмыс істейміз, дұрыс коммуникация, тыңдай білу және бір-бірін есту өте маңызды. Егер біз Hard Skills туралы айтатын болсақ, онда жаңадан бастаушылар үшін ең бастысы — жарнамаға деген құштарлық: адамның жеке ойы бар ма, жарнамаға қызығушылық танытады ма немесе оны елемейді ме. Екінші жағдайда, жарнама агенттігінде жұмыс істеуге тырыспаған дұрыс.
Егер адам ағымға түсіп, тез үйреніп кетсе, junior позициясынан үш-төрт айда келесі позицияға өсу мүмкіндігі бар. Біз компанияда нақты hard және soft skills және әр позиция үшін жұмыс тәжірибесі көрсетілген грейдинг жүйесін жасадық. Жарқын мысал ретінде: қаңтарда бізге junior аккаунт-менеджер ретінде IT саласынан жұмыскер келген еді. Келесі жылдың сәуірінде ол аккаунт-директор болды.
Тағы бір қызықты нәрсе — тек вертикальды емес, горизонтальды өсу мүмкіндігі: бір сала ұнамаса, басқа салаға көшуге болады — креатив, диджитал, сыртқы, теледидар. Әрқайсысы бірнеше бағыттарға бөлінеді.
Жарнама бизнесінде «көзге түспейтін» адамдар қандай болады? Біз бір үлкен командамыз, әрқайсымыздың өз рөліміз бар. Бұл бізді күшті етеді және мақсатқа жетуге мүмкіндік береді. Сондықтан біз ортаны бұзатын адамдарды жұмыстан шығарамыз. Келіспеушілік тудыратын адамдар бәрін құртады. Екінші — көп сөйлеп, аз істейтін адамдар. Жарнамада білімді және ақылды адамдар жұмыс істейді. Олар әрқашан сөздер мен әрекеттердің артында нәтиже бар-жоғын көреді.
Тимур Бекиров, Aitys Advertising агенттігінің креативті директоры
Жарнамалық салада, әсіресе креативте жұмыс істегенде, бірсарынды жұмыстармен бетпе-бет келмейсіз. Сіз үнемі әртүрлі нәрселермен айналысасыз: бүгін сізде дәрілер, ертең печеньелер, одан кейінгі күні банк, ал содан кейін не болатыны белгісіз, қандай бриф түсетіні белгісіз. Шығармашылықтан жалығу өте қиын!
Менің барлық жылдарымда біз көптеген қызықты жобаларды жасадық: үлкен түсірілімдер өткіздік, Oreo үшін Pac-Man ойынын нөлден жасадық, грузиндік Old Spice үшін платформалық ойын жасадық, халықаралық ірі жобалар үшін SMM жүргіздік, нейрожүйені қолдандық және тағы басқа. Менің командамда жарнама немесе креатив мамандығы бойынша университет бітірген бірде-бір қызметкер жоқ — тек бір маркетолог. Мен өзім темір жол инженерімін.
Креативте жалақыны әр алты ай сайын көтеру мүмкіндігі бар. Негізгі нәрсе — үнемі даму, көзқарасыңызды кеңейту және жаңа нәрселерді үйрену. Бұл туралы мен өз тәжірибемнен айтып отырмын: мен өз жолымды парақшалар таратудан бастадым. Бір аптадан кейін мен супервайзер болдым, бір айдан кейін — жоба менеджері, екі-үш жылдан кейін — креативті директор, тағы екі жылдан кейін — халықаралық агенттіктің креативті директоры болдым. Егер сіз өзіңіздің істейтін ісіңізді жақсы көрсеңіз, кез келген шыңға жетуге болады. Негізгісі — берілмеу, көзқарасыңызды кеңейту, ақыл мен білімді дамыту. Ал бұл жолда сізге әртүрлі брифтер мен тұтынушылардың кең спектрі көмектеседі.
Тағы бір қызығы, жарнамалық агенттікте көптеген мамандықтар бар: дизайнер, motion-дизайнер, копирайтер, аккаунт-менеджер, продюсер, SMM-маман және тіпті дыбыстауға болады. Жаңа нәрсені байқамасаңыз, оған лайықтысыз ба, жоқ па білмейсіз. Мұны тек сынау және қателесу әдісімен анықтауға болады. Содан кейін өз талантыңызды дамыту және ақша табу керек, ал команда әрқашан қолдау көрсетеді.